Thuế thu nhập cá nhân

Thuế thu nhập cá nhân là gì? Đặc trưng của thuế thu nhập cá nhân?

Khái niệm của Thuế thu nhập cá nhân

Thuế ra đời là rất cần thiết liên quan đến sự tồn tại, phát triển của Nhà nước. Nhà nước phải dùng quyền lực của mình để huy động một bộ phận của của của xã hội. Thuế thu nhập là một trong những loại thuế mà nhà nước sử dụng để điều tiết một phần thu nhập của cá nhân, tổ chức vào NSNN với mục đích tạo nguồn thu cho NSNN và thực tiễn công bằng xã hội. Thuế thu nhập cá nhân được coi là một hình thức thu thuế vào các khoản thu nhập của các cá nhân kinh doanh và không kinh doanh.

Hiện nay, chưa có định nghĩa chính xác, cụ thể về thuế thu nhập cá nhân. Tuy nhiên, dựa trên các quy định của pháp luật được ghi nhận tại Luật thuế thu nhập cá nhân, các Nghị định, Thông tư hướng dẫn, có thể hiểu thuế TNCN như: Thuế thu nhập cá nhân là loại thuế trực thu đánh vào thu nhập của cá nhân nhằm thực hiện công bằng xã hội, động viên một phần thu nhập của cá nhân vào ngân sách nhà nước và có thể được sử dụng để điều tiết vĩ mô nền kinh tế thông qua việc khuyến khích làm việc hay nghỉ ngơi, thông qua việc thu hay không thu thuế đối với các khoản thu nhập từ kinh doanh, đầu tư, vv…

Đặc trưng của Thuế thu nhập cá nhân

Thứ nhất, thuế thu nhập cá nhân là thuế trực thu.

Thuế TNCN là thuế trực thu do người chịu thuế cũng là người nộp thuế và khó có thể chuyển gánh nặng thuế sang cho chủ thể khác. Việc nộp thuế được tiến hành từ việc khấu trừ trực tiếp từ thu nhập của cá nhân đó mà không thông qua hành vi tiêu dung hoặc chỉ thể trung gian khác. Thuế thu nhập cá nhân là loại thuế có độ nhạy cảm cao vì nó liên quan trực tiếp đến lợi ích cụ thể của người nộp thuế và liên quan đến hầu hết mọi cá nhân trong xã hội. Thuế TNCN được điều tiết trực tiếp vào thu nhập, tài sản của cá nhân có xem xét tình trạng, hoàn cảnh, điều kiện, khả năng đóng góp của người nộp nên giảm bớt được sự chênh lệch về thu nhập và tài sản giữa các tầng lớp dân cư.

Thứ hai, thuế TNCN có đối tượng chịu thuế là thu nhập của cá nhân.

Con người tạo ra thu nhập dưới nhiều hình thức khác nhau. Mục đích của việc phân loại thu nhập là cơ sở cho việc phân định đối tượng chịu thuế của các sắc thuế khác nhau cũng như đặt ra các cơ chế hành thu hiệu quả. Thông thường thu nhập chịu thuế phải là những khoản thu nhập hợp pháp, đã thực tế phát sinh, có tính phổ biến và Nhà nước có thể kiểm soát được. Như vậy, pháp luật thuế thu nhập mới đảm bảo được tính khả thi, công bằng và đảm bảo được nguồn thu ổn định cho ngân sách nhà nước.

Thứ ba, việc đánh thuế thu nhập cá nhân thường áp dụng theo nguyên tắc thuế suất lũy tiến từng phần.

Thuế suất lũy tiến được hiểu là việc áp dụng các thuế suất tăng dần đối với các nhóm đối tượng chịu thuế hoặc toàn bộ đối tượng chịu thuế. Theo đó, hiện nay thuế TNCN chủ yếu được áp dụng thuế suất lũy tiến đối với thu nhập từ tiền công, tiền lương và thu nhập từ kinh doanh. Thuế thu nhập cá nhân thường mang tính chất lũy tiến cao. Vì thế thu nhập cá nhân đánh theo nguyên tắc khả năng trả thuế và thuế suất của nó thường được thiết kế theo biểu lũy tiến từng phần nhằm đảm báo tính công bằng giữa các đối tượng trả thuế. Việc sử dụng thuế suất lũy tiến từng phần sẽ đáp ứng được nhu cầu đó vì phần thu nhập tăng lên càng cao thì phải tính thuế suất càng cao.

Thứ tư, thuế TNCN là loại thuế có tính ổn định không cao và phức tạp

Đặc điểm này của thuế TNCN được thể hiện ở các quy định về thu nhập chịu thuế, thu nhập chịu thuế không thường xuyên thay đổi theo biến động của nền kinh tế trong từng thời kỳ. Ngoài ra, các quy định như giảm trừ gia cảnh, về mức thuế suất cũng có những sự thay đổi linh hoạt do thuế điều tiết trực tiếp vào thu nhập của cá nhân nên có tác động lớn đến mức sống của dân cư và chịu ảnh hưởng bởi giá cả thị trường.

Đặc điểm này của thuế TNCN được thể hiện ở các quy định về thu nhập chịu thuế, thu nhập chịu thuế không thường xuyên thay đổi theo biến động của nền kinh tế trong từng thời kỳ. Ngoài ra, các quy định như giảm trừ gia cảnh, về mức thuế suất cũng có những sự thay đổi linh hoạt do thuế điều tiết trực tiếp vào thu nhập của cá nhân nên có tác động lớn đến mức sống của dân cư và chịu ảnh hưởng bởi giá cả thị trường.

Thứ năm, nguồn luật điều chỉnh quan hệ thuế TNCN bao gồm các văn bản pháp luật quốc gia và luật quốc tế

Hầu hết thuế TNCN của các quốc gia trên thế giới không chỉ áp dụng với công dân nước mình mà còn áp dụng đối với người nước ngoài có thu nhập chịu thuế phát sinh trên lãnh thổ quốc gia đó. Để tránh được tình trạng thu thuế hai lần trên một đối tượng chịu thuế, các hiệp định tránh đánh thuế hai lần được ký kết giữa các quốc gia và cũng là nguồn luật điều chỉnh quan hệ thuế TNCN.