1. Công ty tài chính có phải là tổ chức tín dụng không?

1. Khái niệm tổ chức tín dụng

Theo khoản 38 Điều 4 của Luật Các tổ chức tín dụng 2024, có hiệu lực từ ngày 01/07/2024, tổ chức tín dụng được định nghĩa là một loại hình tổ chức kinh tế có tư cách pháp nhân. Tổ chức này có khả năng thực hiện một hoặc nhiều hoạt động ngân hàng theo quy định của luật. Điều này có nghĩa là các tổ chức tín dụng không chỉ đơn thuần là nơi tiếp nhận và cho vay vốn, mà còn có thể tham gia vào nhiều hoạt động tài chính khác nhau như huy động vốn, thanh toán, và cung cấp các dịch vụ tài chính đa dạng. Tư cách pháp nhân giúp tổ chức tín dụng có thể hoạt động độc lập, thực hiện quyền và nghĩa vụ pháp lý, từ đó đóng góp vào sự phát triển của nền kinh tế. Sự quy định rõ ràng về các hoạt động của tổ chức tín dụng trong luật không chỉ giúp bảo vệ quyền lợi của người gửi tiền và khách hàng mà còn tạo ra một môi trường kinh doanh ổn định và minh bạch cho các tổ chức này hoạt động.

2. Khái niệm công ty tài chính

Theo khoản 4 Điều 4 của Luật Các tổ chức tín dụng năm 2010, tổ chức tín dụng phi ngân hàng được định nghĩa là loại hình tổ chức tín dụng có khả năng thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng, nhưng không bao gồm các hoạt động nhận tiền gửi của cá nhân và cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng. Điều này có nghĩa là các tổ chức tín dụng phi ngân hàng không trực tiếp nhận tiền từ người dân, mà thay vào đó tập trung vào việc cung cấp các dịch vụ tài chính khác như cho vay hoặc hỗ trợ tài chính.

Trong danh sách các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, có thể kể đến công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và các tổ chức tín dụng phi ngân hàng khác. Cụ thể, công ty tài chính là một trong những hình thức doanh nghiệp nằm trong loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng, chuyên cung cấp các sản phẩm tài chính như cho vay tiêu dùng, cho vay mua nhà, hoặc các dịch vụ tài chính khác mà không thực hiện việc nhận tiền gửi từ cá nhân. Sự tồn tại của các tổ chức tín dụng phi ngân hàng, đặc biệt là công ty tài chính, đóng vai trò quan trọng trong việc đa dạng hóa các dịch vụ tài chính và đáp ứng nhu cầu vay vốn của người dân, từ đó góp phần vào sự phát triển của nền kinh tế.

3. Công ty tài chính có phải là tổ chức tín dụng không?

Căn cứ Luật Các tổ chức tín dụng 2024, có 04 loại hình tổ chức tín dụng bao gồm: Ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân. Theo đó, cụ thể như sau:

Ngân hàng

Ngân hàng, theo quy định tại khoản 21 Điều 4 của Luật Các tổ chức tín dụng 2024, là tổ chức tín dụng có khả năng thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng. Các loại hình ngân hàng hiện nay bao gồm ngân hàng thương mại, ngân hàng chính sách và ngân hàng hợp tác xã. Mỗi loại hình ngân hàng lại có những tính chất và mục tiêu hoạt động riêng biệt.

Ngân hàng thương mại, được quy định tại khoản 23, là loại hình ngân hàng nhằm mục tiêu lợi nhuận, thực hiện tất cả hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác. Ngược lại, ngân hàng chính sách, do Thủ tướng Chính phủ thành lập, hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, mà nhằm thực hiện các chính sách kinh tế – xã hội của Nhà nước, theo Điều 16 của luật. Cuối cùng, ngân hàng hợp tác xã là ngân hàng được hình thành từ sự góp vốn của các quỹ tín dụng nhân dân và một số pháp nhân khác, chủ yếu nhằm mục tiêu liên kết hệ thống, hỗ trợ tài chính và điều hòa vốn trong hệ thống quỹ tín dụng nhân dân, như quy định tại khoản 22. Sự phân loại rõ ràng này giúp xác định vai trò và chức năng của từng loại ngân hàng trong hệ thống tài chính quốc gia.

Tổ chức tín dụng phi ngân hàng

Theo khoản 41 Điều 4 của Luật Các tổ chức tín dụng 2024, tổ chức tín dụng phi ngân hàng được định nghĩa là những tổ chức tín dụng có khả năng thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng theo quy định của luật, nhưng không bao gồm hoạt động nhận tiền gửi từ cá nhân và cung ứng dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng. Điều này có nghĩa là các tổ chức này tập trung vào những lĩnh vực tài chính khác ngoài việc quản lý tiền gửi, từ đó đáp ứng nhu cầu tín dụng và dịch vụ tài chính cho doanh nghiệp và các cá nhân theo những cách khác nhau.

Hiện nay, các loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng bao gồm công ty tài chính tổng hợp và công ty tài chính chuyên ngành. Công ty tài chính tổng hợp thường cung cấp đa dạng các sản phẩm tài chính, từ cho vay tiêu dùng đến các dịch vụ tài chính phức tạp hơn. Trong khi đó, công ty tài chính chuyên ngành tập trung vào một lĩnh vực cụ thể, ví dụ như cho vay mua nhà hoặc cho thuê tài chính. Trước đây, theo khoản 4 Điều 4 của Luật Các tổ chức tín dụng 2010, tổ chức tín dụng phi ngân hàng còn bao gồm công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và một số tổ chức tín dụng khác. Sự phát triển và phân loại rõ ràng các loại hình tổ chức tín dụng phi ngân hàng này không chỉ giúp nâng cao khả năng phục vụ của hệ thống tài chính mà còn đóng góp vào sự đa dạng hóa các dịch vụ tài chính cho nền kinh tế.

Tổ chức tài chính vi mô

Tổ chức tài chính vi mô, theo quy định tại khoản 37 Điều 4 của Luật Các tổ chức tín dụng 2024, là một loại hình tổ chức tín dụng chủ yếu thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng nhằm đáp ứng nhu cầu tài chính của các cá nhân, hộ gia đình có thu nhập thấp và doanh nghiệp siêu nhỏ. Sự xuất hiện của các tổ chức này có ý nghĩa quan trọng trong việc cung cấp dịch vụ tài chính cho những đối tượng thường gặp khó khăn trong việc tiếp cận các nguồn vốn từ ngân hàng truyền thống.

Tổ chức tài chính vi mô được thành lập và tổ chức dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn, theo khoản 6 Điều 6 của cùng luật. Điều này giúp tạo ra một khuôn khổ pháp lý vững chắc để hoạt động, đồng thời bảo vệ quyền lợi của các bên liên quan. Theo khoản 1 Điều 127, tổ chức tài chính vi mô còn có quyền nhận tiền gửi bằng đồng Việt Nam dưới một số hình thức nhất định, bao gồm tiết kiệm bắt buộc theo quy định của tổ chức tài chính vi mô và tiền gửi tự nguyện từ tổ chức, cá nhân, trừ tiền gửi nhằm mục đích thanh toán. Những quy định này không chỉ tạo điều kiện cho tổ chức tài chính vi mô hoạt động hiệu quả mà còn đảm bảo an toàn cho khách hàng, góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế cho những tầng lớp yếu thế trong xã hội.

Quỹ tín dụng nhân dân

Căn cứ vào khoản 30 Điều 4 của Luật Các tổ chức tín dụng 2024, quỹ tín dụng nhân dân được định nghĩa là một tổ chức tín dụng do pháp nhân, cá nhân hoặc hộ gia đình tự nguyện thành lập dưới hình thức hợp tác xã. Mục tiêu chính của quỹ là nhằm tương trợ lẫn nhau trong việc phát triển sản xuất, kinh doanh và cải thiện đời sống của các thành viên trong cộng đồng. Hình thức tổ chức này không chỉ tạo ra một môi trường hỗ trợ lẫn nhau mà còn giúp các thành viên dễ dàng tiếp cận các dịch vụ tài chính cần thiết.

Hoạt động của quỹ tín dụng nhân dân rất đa dạng, bao gồm việc nhận tiền gửi và cho vay bằng đồng Việt Nam. Ngoài ra, quỹ cũng cung ứng dịch vụ chuyển tiền và thực hiện nghiệp vụ thu hộ, chi hộ cho các thành viên và khách hàng, mặc dù không thực hiện việc mở tài khoản thanh toán. Những hoạt động kinh doanh khác của quỹ tín dụng nhân dân còn bao gồm nhận vốn ủy thác cho vay từ tổ chức, cá nhân, làm đại lý cung ứng dịch vụ thanh toán cho ngân hàng hợp tác xã, cũng như vay và gửi tiền tại ngân hàng hợp tác xã hoặc các tổ chức tín dụng khác. Đặc biệt, quỹ tín dụng nhân dân không được phép cho vay hoặc gửi tiền lẫn nhau, điều này nhằm đảm bảo tính minh bạch và an toàn trong hoạt động tài chính.\

Hơn nữa, quỹ cũng có thể tham gia góp vốn tại ngân hàng hợp tác xã, mở tài khoản thanh toán tại các ngân hàng thương mại, ngân hàng hợp tác xã, hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Ngoài ra, quỹ còn có thể đảm nhiệm vai trò đại lý trong một số lĩnh vực liên quan đến hoạt động ngân hàng, bảo quản tài sản, và thực hiện các hoạt động đại lý bảo hiểm theo quy định pháp luật. Đặc biệt, quỹ tín dụng nhân dân còn cung cấp dịch vụ tư vấn cho các thành viên về các hoạt động ngân hàng và kinh doanh khác theo quy định trong Giấy phép, từ đó góp phần nâng cao nhận thức tài chính và hỗ trợ cho sự phát triển bền vững của cộng đồng.